Günəş sistemindən kənarda vulkanlarla örtülmüş Ay kəşf edilib
Yerdən 635 işıq ili uzaqlıqda yerləşən ulduzun ətrafında vulkanik fəaliyyətlə dolu peykin mövcudluğuna dair yeni dəlillər aşkar edilib.
WASP-49b adlı ekzoplanetin orbitində böyük natrium buludu aşkar edilib. Bu ekzoplanet WASP-49 adlı ulduzun ətrafında fırlanır.
Alimlər bu natrium buludunun planetdən deyil, planetin ətrafında fırlanan ekzomundan qaynaqlandığını düşünürlər. Çünki WASP-49b qaz nəhəngidir və belə planetlərdə vulkanların tapılması gözlənilmir. Həmçinin, natrium buludu planetin hərəkəti ilə uyğun gəlmir, lakin WASP-49b-nin vulkanik peyki varsa, bu buludun hərəkəti inandırıcı olur.
Kaliforniya Texnologiya İnstitutundan astrofizik Apurva Oza, bildirib ki, əgər bu bulud planetin atmosferinə aid idisə, fizikanın proqnozlaşdırdığı kimi hərəkət etməli idi: "Lakin əks istiqamətdə hərəkət edir. Bu mühüm sübutdur".
Günəş sistemində planetlərdən daha çox peyk var və bizim qalaktikada da eyni şeyin olması gözlənilir. Lakin Günəş sistemindən kənarda belə ekzoplanetləri aşkar etmək çox çətindir. Hətta indiyə qədər ekzoplanetlər haqqında əldə etdiyimiz məlumatlar çox məhduddur, ekzoplanetlər üçün mövcud olan siqnallar isə daha zəifdir.
WASP-49b hadisəsi bu nadir kəşflərdən biri ola bilər. 2017-ci ildə aparılan bir araşdırma bu ekzoplanetin atmosferində yüksək miqdarda natrium olduğunu müəyyən edib. 2019-cu ildə Oza və komandası bu natriumun planetdən deyil, planetin ətrafında fırlanan vulkanik ekzoplanetdən yarana biləcəyi ehtimalını irəli sürüb.
Oza və komandası bu buludun mənbəyini anlamaq üçün dörd gecə teleskopla sistemi müşahidə ediblər. WASP-49b Yupiterin üçdə birinə malikdir və hər 2,8 gündən bir öz ulduzunun ətrafında dövr edir. Komanda natrium buludunun davamlı olmadığını, müəyyən aralıqlarla peyda olub yoxa çıxdığını müşahidə edib. Bu onu göstərir ki, bulud daim istehsal edilməlidir.
Elm adamları natrium buludunun WASP-49b-nin fırlanması ilə uyğun gəlmədiyini və planetə qoşula bilməyəcəyini müəyyən ediblər və kompüter modelləşdirməsi bu buludun böyük ehtimalla vulkanik ekzoplanetdən qaynaqlandığını ortaya qoyub.
Bu ekzoplanetin vulkanik olduğu düşünülür, çünki o, Yupiterin vulkanik peyki Io kimi planetin cazibə qüvvəsi ilə daim itələnir və çəkilir. Bundan əlavə, planetinə çox yaxın olduğu üçün onun orbiti zamanla pisləşəcək və nəticədə WASP-49b-yə düşəcəyi proqnozlaşdırılır.
