İqlim üçün kritik an: Qlobal temperatur artımı bir neçə ilə 1,5 dərəcəni keçə bilər
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) xəbərdarlıq edib ki, ölkələr istixana qazlarının tullantılarını sürətlə azaltmaq üçün tədbirlər görməsələr, Paris razılaşmasında qlobal temperatur artımının 1,5 dərəcə ilə məhdudlaşdırılması hədəfi itiriləcək.
UNEP-in illik "Emissiya Boşluğu Hesabatı-2024" "Biz daha boş söhbət istəmirik!" şüarı ilə nəşr olunub.
Hesabata görə, ölkələr iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün yol xəritələrini özündə əks etdirən və Birləşmiş Millətlər Təşkilatına İqlim Dəyişikliyi ilə bağlı təqdim etdikləri növbəti Milli Töhfə Bəyannamələri (NDC) ilə 2030-cu ilə qədər illik istixana qazı emissiyalarını 42 faiz və 2035-ci ilə qədər 57 faiz azaltmaq öhdəliyi götürüblər bu öhdəliklər sürətli tədbirlərlə dəstəklənməlidir.
Bu öhdəliklərə əməl olunmazsa, Paris razılaşmasında qlobal temperatur artımının 1,5 dərəcə ilə məhdudlaşdırılması hədəfi bir neçə il ərzində itirilə bilər.
Yenilənmiş bəyanatların gələn il Braziliyada keçiriləcək BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflərin 30-cu Konfransına (COP30) qədər təqdim olunması gözlənilir. Bu yeni bəyannamələrdə emissiyaların azaldılması hədəfləri gücləndirilməsə və təcili tədbirlər görülməsə, bu əsrdə qlobal temperatur artımının sənayedən əvvəlki orta göstərici ilə müqayisədə 2,6-3,1 dərəcəyə çatması riski var.
Hesabata görə, sadəcə olaraq mövcud siyasətləri həyata keçirməyə davam etmək qlobal temperaturun 3,1 dərəcə artmasına səbəb ola bilər. Bu ssenarinin baş vermə ehtimalı 66 faiz olsa da, növbəti əsrdə qlobal temperatur yüksəlməyə davam edə bilər.
Buna görə də, bəyannamələrdə daha iddialı hədəflərin müəyyən edilməsi və onların tam yerinə yetirilməsi ilə yanaşı, əlavə xalis sıfır emissiya öhdəliklərinin müəyyən edilməsi qlobal istiləşməni 1,9 dərəcə ilə məhdudlaşdıra bilər, lakin xalis sıfır emissiya öhdəliklərinin yerinə yetiriləcəyinə inam səviyyəsi hazırda kifayət qədər aşağıdır.
UNEP-in hesablamalarına görə, qlobal temperatur artımını 2 dərəcədən aşağı məhdudlaşdırmaq üçün emissiyaların 2019-cu il səviyyəsindən 2030-cu ilə qədər 28 faiz, 2035-ci ilə qədər isə 37 faiz azalması lazımdır.
2030-cu ilə qədər qlobal istixana qazları emissiyalarını 31 giqaton karbon qazı ekvivalenti qədər azaltmaq üçün texniki potensial mövcuddur. Bu, 2023-cü il emissiyalarının təxminən 52 faizinə uyğundur.
Günəş və külək enerjisindən istifadənin artırılması 2030-cu ildə ümumi emissiyaların azaldılması potensialının 27 faizini, 2035-ci ildə isə 38 faizini təmin edə bilər. Meşələrin qırılmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər də bu potensialın 20 faizini təmin edə bilər.
Bütün bu addımları atmaq və emissiyaların potensial azaldılmasına nail olmaq üçün misli görünməmiş beynəlxalq səfərbərlik və bütöv bir hökumət yanaşması lazımdır.
"İqlim üçün kritik an gəlib çatıb. Növbəti iqlim öhdəliyi dövründən əvvəl bizim görünməmiş miqyasda və sürətlə qlobal səfərbərliyə ehtiyacımız var. Əks halda, 1,5 hədəf tezliklə öləcək və temperatur artımı 2-yə çatacaq" - deyə UNEP-in icraçı direktoru İnger Andersen hesabatı dəyərləndirərkən bildirib.
“Gələn ay Bakıda keçiriləcək COP29 danışıqlarından çevik tədbirlər görmək, daha güclü MDM-lər üçün zəmin yaratmaq və temperatur artımını 1,5 dərəcəyə qədər məhdudlaşdırmaq üçün lazımi addımlar atmaq üçün çox çalışmaq fürsəti kimi istifadə edin. Temperatur artımı 1,5 dərəcəni keçsə belə, biz xalis sıfır emissiya və davamlı və firavan dünya üçün səylərimizi davam etdirməliyik. Qarşısı alınan hər dərəcə temperatur artımı xilas edilən həyatlar, zərərin qarşısının alınması, iqtisadiyyatların qorunması və biomüxtəlifliyin qorunması üçün vacibdir" - deyə icraçı direktor qeyd edib.
