Ayın mənşəyi haqqında bildiyimiz hər şey yanlış ola bilər
Çin alimləri təxminən dörd il əvvəl "Çanqe-5" missiyası tərəfindən Aydan toplanan nümunələrdə Ay torpağında qrafenin tapıldığını açıqlayıblar.
Təməlqoyucu kəşf Ayın mənşəyi ilə bağlı hamı tərəfindən qəbul edilmiş nəzəriyyəyə etiraz etməyə hazırlaşır.
Ayın mənşəyi ilə bağlı ən çox qəbul edilən nəzəriyyə nəhəng təsir nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyəyə görə, Yer təxminən 4,5 milyard il əvvəl Mars böyüklüyündə bir planetlə toqquşub və Ay bu toqquşma nəticəsində yaranıb. Apollon missiyalarından geri gətirilən Ay nümunələrində karbonun nadir olması da bu nəzəriyyəni dəstəklədi. Ancaq bu nəzəriyyə yaxın günlərdə çökə bilər.
Tədqiqata rəhbərlik edən Jilin Universitetinin komandası, Ayın torpağında karbonun olmasının Ayın Yerlə başqa bir asteroidin toqquşması nəticəsində əmələ gəldiyinə dair uzun müddətdir mövcud olan inamla ziddiyyət təşkil etdiyini müəyyən edib.
Qrafen karbonun saf formasıdır. Bu karbonun mənşəyini daha dərindən araşdırmaq üçün Çin tədqiqat qrupu daha gənc Ay nümunələrinin tədqiqinə diqqət yetirib.
Bu nümunələrin təxminən 2 milyard il yaşı var. Məqsəd Ayda tapılan yerli karbonun kristal quruluşunu həll etmək idi.
Tədqiqatçılar bu nümunələrdə tapılan qrafeni təhlil etdikdən sonra Ayın səthində karbon tutma prosesinin ola biləcəyini irəli sürdülər.
"Shenyang Milli Materials Science" Laboratoriyası və Çin Dərin Kosmos Tədqiqat Laboratoriyasının mütəxəssislərinin də daxil olduğu komanda, onların tapıntılarının kimyəvi komponentlərin anlayışını və Ayın tarixini yenidən kəşf edə biləcəyini vurğulayıb.
Elm adamları, təxminən 2,9 x 1,6 mm ölçülü Ay süxurunun kiçik bir nümunəsini araşdırmaq üçün digər mikroskopik üsullarla birlikdə materialları təhlil etmək üçün güclü bir texnika olan Raman spektroskopiyasından istifadə ediblər.
"Çanqe-5" missiyası tərəfindən 2020-ci ildə götürülən nümunə Ayın yaxın tərəfində insan müdaxiləsindən çox təsirlənməmiş vulkanik bölgədəndir.
Qrafen fərdi lopa kimi və natrium, maqnezium, alüminium, silisium, kalsium, qalay və dəmir kimi elementləri əhatə edən karbon qabığının bir hissəsi kimi aşkar edilib.
