"Qafqaz İnvestisiya Forumu 2025": Azərbaycan imkanların kəsişməsində
Qafqaz İnvestisiya Forumu 2025: Azərbaycan imkanların kəsişməsində
25-27 may 2025 – ci il tarixlərində Mineralnıye Vodı-da bütün Qafqaz regionu üçün əlamətdar hadisə – Qafqaz İnvestisiya Forumu (QIF) keçiriləcək. Bu tədbir uzun müddət regional iş platformasının çərçivəsini aşaraq yeni iqtisadi reallığın formalaşması üçün vacib bir vasitəyə çevrildi. Ticarət və logistika zəncirlərinin qlobal yenidən qurulması şəraitində Qafqaz regionu, xüsusilə də Azərbaycan transformasiya proseslərinin episentrindədir.
Geoiqtisadi kontekst: niyə Qafqaz əsas oyunçu olur
Son illər Qafqazın beynəlxalq iqtisadiyyatdakı rolunu yenidən düşünmək dövrü olub. Əgər hələ on il bundan əvvəl region əsasən siyasi qeyri-sabitlik prizmasından qəbul olunurdusa, bu gün o, Avropa, Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərq arasında körpüyə çevrilir.
Buna bir neçə amil kömək edir: Birincisi, Nəqliyyat inqilabı. Qara dəniz və Süveyş kanalı arasındakı ənənəvi marşrutlar artan risklərlə üzləşir və Qafqaz dəhlizlərini cəlbedici bir alternativ halına gətirir. Rusiya, Azərbaycan, İran və Hindistanı birləşdirən "Şimal–Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Mütəxəssislərin fikrincə, 2026 – cı ilə qədər bu istiqamətdə yük axını ildə 30 milyon tona çata bilər və 2030-cu ilə qədər iki dəfə arta bilər. Bu marşrutun əsas hissələrinə nəzarət edən Azərbaycan əvəzolunmaz logistik mərkəzə çevrilir.
İkincisi, enerji yenidən qurulması. Rusiya enerji daşıyıcılarından imtina edən Avropa alternativ təchizat mənbələri axtarır. Əhəmiyyətli qaz ehtiyatlarına malik Azərbaycan artıq Transadriatik boru kəməri (TAP) vasitəsilə ixracını artırır.
Ancaq potensial hələ tükənməyib – gələcəkdə Rusiyanın cənubunda və Azərbaycanda yeni qaz hablarının yaradılması mümkündür ki, bu da forumda əsas müzakirə mövzularından biri ola bilər.
Azərbaycan–Rusiya iqtisadi münasibətləri: sanksiyalar və yeni imkanlar arasında
Azərbaycan və Rusiya arasında münasibətlər həmişə iqtisadi praqmatika ilə siyasi ehtiyatlılıq arasında tarazlaşıb. Lakin hazırkı şəraitdə hər iki ölkə əməkdaşlığı dərinləşdirməkdə maraqlıdır.
Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2024-cü ildə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 4,5 milyard dollar təşkil edib. Azərbaycandan Rusiyaya ixracın əsas maddələri:
- Kənd təsərrüfatı məhsulları (qoz-fındıq, nar, pomidor, üzüm)
- Sənaye malları (alüminium konstruksiyalar, tikinti materialları)
- Kimyəvi məhsullar (polipropilen, gübrələr)
Rusiyanın Azərbaycana ixracına ənənəvi olaraq aşağıdakılar daxildir:
- Metal istehsalı və avadanlıqları
- Taxıl və digər kənd təsərrüfatı məhsulları
- Avtomobillər və ehtiyat hissələri
Azərbaycan İqtisadiyyat Nazirliyinin hesablamalarına görə, 2026 – cı ilə qədər əmtəə dövriyyəsi 6 milyard dollara, birgə infrastruktur layihələrinin icrası zamanı isə 8-10 milyard dollara qədər arta bilər.
Böyümə üçün perspektivli istiqamətlər
1. Aqrosənaye kompleksi
Rusiya bazarı Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarının ən böyük istehlakçılarından biri olaraq qalır. Sanksiyalar şəraitində Azərbaycandan meyvə, tərəvəz və qoz-fındıqlara tələbat yalnız artır.
Ancaq bu gün vəzifə təkcə tədarük həcmini artırmaq deyil, həm də daxili emalı artırmaqdır. Konservləşdirilmiş qidalar, quru meyvələr və şirələr istehsalı üçün birgə müəssisələrin yaradılması əlavə dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər.
2. Nəqliyyat və logistika
"Şimal–Cənub" dəhlizinin inkişafı təkcə infrastruktur investisiyalarını deyil, həm də razılaşdırılmış gömrük prosedurlarını, standartların birləşdirilməsini və yük axınlarının rəqəmsallaşdırılmasını tələb edir.
3. Sənaye əməkdaşlığı
Qərb şirkətlərinin Rusiyadan getməsi şəraitində Azərbaycanın yeni nişlər tutmaq şansı yaranır. Xüsusilə əczaçılıq, İT və yüngül sənaye sahələri nəzərdə tutulur.
4. Enerji və bərpa olunan enerji
Azərbaycan ənənəvi olaraq neft və qazla bağlı olsa da, ölkə yaşıl enerjiyə güvənir. Xüsusilə Xəzər regionunda günəş və külək generasiyası sahəsində birgə layihələr əməkdaşlığın yeni istiqaməti ola bilər.
Qafqaz İnvestisiya Forumu 2025-dən nə gözləmək olar?
Mineralnıye Vodıda forum yalnız müzakirə meydançası deyil, həm də konkret sazişlərin imzalanması üçün bir yerdir. Məlumatlı mənbələrdən verilən məlumata görə, çağırış vərəqəsində aşağıdakılar ola bilər:
- Regionda infrastruktur layihələrinin maliyyələşdirilməsi üçün birgə investisiya fondunun yaradılması
- Avtomobil və aqropromda sənaye kooperasiyası haqqında memorandumların imzalanması
- "Şimal-Cənub" dəhlizinin nəqliyyat imkanlarının genişləndirilməsi üzrə danışıqlar
Bundan başqa, Azərbaycan nümayəndə heyətinin ölkənin azad iqtisadi zonalarında yeni investisiya təklifləri təqdim edəcəyi gözlənilir.
Hərəkət vaxtı – Qafqaz İnvestisiya Forumu 2025 köhnə iqtisadi əlaqələrin çökdüyü və yenilərinin hələ formalaşmadığı unikal bir anda baş verir. Azərbaycan üçün bu, yeni nişlərdə möhkəmlənmək, investisiya cəlb etmək və regionda əsas oyunçu kimi mövqeyini möhkəmləndirmək şansıdır.
Uğur, biznesin və hakimiyyətin dəyişən şərtlərə nə qədər tez uyğunlaşa biləcəyindən asılı olacaq. Mineralnıye Vodı Forumu bu istiqamətdə ilk addımı atmaq üçün ideal platformadır.
