Alimlər torpağın dərinliklərində sirli yeni həyat formaları aşkar ediblər
Miçiqan Universitetinin tədqiqatçıları Yer kürəsinin torpaq qatlarında kritik zona kimi tanınan və həyat üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən əvvəllər məlum olmayan mikroblar ailəsini aşkar ediblər. Bu mikroorqanizmlərin suyun təmizlənməsi və ətraf mühitin davamlılığı baxımından yenilikçi potensiala malik olduğu bildirilir.
Yerin kritik zonası ağacların zirvələrindən başlayan və 200 metr dərinliyə qədər uzanan ekosistem təbəqəsini əhatə edir. Bu bölgə torpağın əmələ gəlməsi, su dövranı və qidalanma dövrü kimi həyati prosesləri tənzimləyir və buna görə də qida istehsalı, suyun keyfiyyəti və ekosistemin sağlamlığı üçün əvəzolunmaz hesab olunur.
Universitetin mikrobiologiya mütəxəssisi Prof. Ceyms Tigin rəhbərlik etdiyi komanda bu dərin torpaq qatlarında "CSP1-3" adlı yeni mikrob filumuna rast gəlib. Sözügedən mikroorqanizmlər ABŞ-ın Ayova ştatında və Çində dərin torpaq nümunələrindən təcrid edilib.
Tədqiqatçılar aşkar ediblər ki, CSP1-3 ailəsinin əcdadları milyonlarla il əvvəl isti bulaqlarda və şirin sularda yaşayıb və zaman keçdikcə əvvəlcə yerüstü torpağa, sonra isə dərin torpaq qatlarına uyğunlaşıblar.
DNT analizi nəticəsində bu mikrobların hərəkətsiz deyil, aktiv şəkildə böyüməyə davam etdiyi müəyyən edilib. Bu orqanizmlərin gözlənildiyindən qat-qat üstün olduğu da müəyyən edilib. Qeyd edilib ki, bəzi nümunələrdə CSP1-3 qrupu torpaq mikrobiotasının 50%-dən çoxunu təşkil edib.
Professor Tig bu vəziyyəti "Dərin torpaq təbəqələri yerüstü torpaqdan çox fərqli bir mühitə malikdir. Bu mikroorqanizmlər uzunmüddətli təkamül adaptasiyası ilə qida maddələri baxımından zəif şəraitə müqavimət göstərmişlər" belə qiymətləndirib.
Mikroblar suyu necə təmizləyir?
Araşdırmalara görə, torpaq dünyanın ən böyük su filtridir. Yağış suları torpağın dərinliklərinə süzüldükcə fiziki, kimyəvi və bioloji proseslərlə təmizlənir. Dərin torpaqlarda yaşayan CSP1-3 mikroorqanizmləri səthdən daşınan karbon və azot komponentlərini parçalayaraq bu təmizlənmə prosesinə töhfə verir.
Professor Tig prosesi "CSP1-3 təmizləyici kimi işləyir, səthdən sızan çirkləndiriciləri təmizləyir" deyə ümumiləşdirib.
Alimlər indi laboratoriya şəraitində CSP1-3 qrupunda mikroblar yetişdirməyə çalışırlar. Lakin bu, çox çətin prosesdir. Çünki laboratoriya şəraitində dərin torpaq mühitlərinin təbii şəraitini təqlid etmək çox çətindir.
Tigin komandası bu mikrobların yarandığı isti bulaqlarda temperatur şəraitini yenidən yaradaraq onların becərilməsi ilə bağlı təcrübələr aparır. Uğurlu olarsa, biotexnoloji tətbiqlər üçün bu mikroorqanizmlərin genetik xüsusiyyətləri, məsələn, çirkləndiriciləri parçalamaq qabiliyyəti də araşdırılacaq.
Professor Tig bu yeni kəşfin əhəmiyyətinə aşağıdakı sözlərlə diqqət çəkib:
"Bu mikroorqanizmlər haqqında hələ bilmədiyimiz çox şey var. Amma bu məlumatları öyrənə bilsək, dünyamızın üzləşdiyi ekoloji problemlərə təsirli həll yolları hazırlaya bilərik."
