Beynimiz yatarkən gələcəyi təxmin etməyə çalışır
Alzheimer kimi nevroloji pozğunluqların daha yaxşı müalicəsinə səbəb ola biləcək yeni araşdırmaya görə, yatarkən beyin təkcə keçmiş hadisələri təkrar etmir, həm də gələcək təcrübələri görür.
Əvvəlki tədqiqatlar yuxunun yaddaşda və öyrənmədə oynadığı kritik rolu və onun yeni təcrübələrin sabit xatirələrə çevrilməsinə təsirini sınaqdan keçirib. Yaddaş performansı testləri yuxudan dərhal sonra və uzun müddət oyaqlıq və ya yuxusuzluqdan sonra həyata keçirilir.
“Nature” jurnalında dərc edilən yeni araşdırma, yuxunun istirahətdən bir qədər əvvəl yaşanan problemə “yeni fikir” qazandırmağa kömək edib-etmədiyini də araşdırır.
Tədqiqatçılar siçovulları hər ucunda mükafatlar olan yüksək yolda irəli-geri qaçmağa öyrədərək onların hipokampusunda neyronların bu prosesdə necə “atıldığını” müşahidə ediblər.
Tədqiqatçılar bu neyronların orta hesabla bir çox irəli-geri dövrələrdə necə sürətləndiyini araşdıraraq, sinir hüceyrələrinin yer sahəsini və ya müəyyən bir beyin hüceyrəsinin fiziki mühitdə ən çox "əhəmiyyətli olduğu" sahəni təxmin ediblər.
Sadə dillə desək, gəmiricilərin yatarkən harada olmağı xəyal etdiyini təxmin edirdilər.
Onlar müəyyən ediblər ki, yuxuda olan siçovulların sinir fəaliyyəti onların oyandıqdan sonra labirintlə necə mübarizə aparacaqlarını müəyyən dərəcədə proqnozlaşdırır.
Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, siçovulların beyinlərində yeni mühitlə qarşılaşarkən əmələ gələn məkan təsvirləri yuxudan sonra bir neçə saat ərzində əsasən sabit olub.
Lakin neyronların gəmiricilərin yuxudan oyandıqda labirintdə daha yaxşı hərəkət etməsinə imkan verən şəkildə hərəkət etdiyi ortaya çıxdı.
Bu o deməkdir ki, gəmiricilər təkcə labirintdə getdikləri yerləri xəyal etmir, həm də keçə biləcəkləri potensial yeni marşrutlar üzərində işləyirlər.
Tədqiqatçılar deyirlər ki, bu tip məkan tənzimlənməsi yuxunun əsas rol oynadığı dinamik bir proses kimi görünür: "Yuxu zamanı baş verən bu digər dəyişiklikləri görə bilirik və heyvanları ikinci dəfə ətraf mühitə qaytardıqda, bu dəyişikliklərin həqiqətən yuxuda olarkən öyrənilən bir şeyi əks etdirdiyini təsdiqləyə bilərik. Sanki kosmosa ikinci dəfə məruz qalma əslində heyvan yatarkən baş verib".
Tapıntılar beynin yuxu zamanı hələ kəşf edilməmiş bir çox şəkildə formalaşa biləcəyini göstərir.
