Dəniz buzu rekord dərəcədə azalıb - SƏBƏB?
Britaniya Antarktika Tədqiqatları İnstitutu (BAS) açıqlayıb ki, iqlim dəyişikliyi olmasa, 2023-cü ildə Antarktidada ölçülən aşağı dəniz buzu dəyərləri çox güman ki, qeydə alınmayacaq.
İnstitut tərəfindən Antarktidada dəniz buzlaqlarının ölçülməsi əsasında hazırlanan araşdırma Amerika Geofizika İttifaqının resenziyalı jurnalında dərc olunub.
Araşdırmada keçən ilin qışında digər illərin qış aylarına nisbətən gözləniləndən 2 milyon kvadrat kilometr az buzlaq ölçüldüyü və bu miqdarın Britaniya adasından 10 dəfə çox olduğu qeyd edilib.
Araşdırmada həmçinin, iqlim dəyişikliyi olmasaydı, hər 2 min ildən bir müşahidə olunacaq belə bir aşağı buzlaq səviyyəsinin böyük ehtimalla qeyd olunmayacağı ifadə edildi.
Tədqiqat həmçinin dəniz buzlaqlarının 2015-ci ilə qədər davamlı olaraq artdığını, lakin o vaxtdan bəri azalmağa başladığını və BAS-ın 18 fərqli iqlim modeli ilə iqlim dəyişikliyinin buzlaqlar üzərindəki təsirlərini araşdırdığını bildirib.
Tədqiqat yoxa çıxan buzlaqların geri qayıtmasının 20 ildən çox vaxt apardığını vurğulayaraq, bu böyüklükdə buzlaq itkilərinin Antarktida ətrafındakı Cənubi Okeanda əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olacağına da diqqət çəkib.
Qitədəki buzlaq ölçmələrinin 1978-ci ildə peyk görüntüləmə üsulları ilə başladığını xatırladan araşdırma, 2017-ci ildən sonra buzlaqların miqdarının rekord səviyyədə azaldığını ortaya çıxarıb.
Araşdırmada keçən ilin ilk yarısında ölçülən okean səthinin yüksək temperaturunun dəniz buzlarının rekord dərəcədə əriməsinə səbəb olduğu, güclü şimal-cənub küləklərinin də əhəmiyyətli təsir göstərdiyi vurğulanıb.
Tədqiqat Antarktidadakı buzlaqların dünya iqliminə əhəmiyyətli təsirlərini də əhatə edir.
Araşdırmada qitədəki buzlaqların okeanlardakı axınların temperaturunu təyin edərək iqlimə birbaşa təsir etdiyi, dəniz buzlaqlarının isə sahil buzlaqlarına təsir edən küləklər üçün qalxan rolunu oynadığı bildirilib. Buzlaqların dənizlərdəki həyat üçün də əhəmiyyətli olduğu vurğulanıb və xüsusilə imperator pinqvin koloniyalarının buzlaq səviyyəsinin aşağı olması səbəbindən əhali itkisinə məruz qaldığı qeyd edilib.
Tədqiqatda iştirak edən Raçel Diamond, verdiyi açıqlamada ölçülən buzlaq səviyyəsinin gözləniləndən aşağı olduğunu ifadə edərək, "Buzlağın nə qədər çətin olduğunu öyrənmək üçün ilk dəfə belə böyük bir iqlim modeli dəsti istifadə edildi" - deyə bildirib.
