Uşaqları gözləyən böyük təhlükə - Rəqəmsal məzmunlara diqqət yetirin!
Uşaqlar üçün rəqəmsal məzmunda cinsi obyektlərin və şəkillərin artması mütəxəssisləri narahat edir. Oyunlara, animasiyalara və ya cizgi filmlərinə baxmaq üçün ekran qarşısında oturan uşaqların uyğun olmayan şəkillərə baxmasına məruz qalmasının qarşısını almaq üçün ən böyük vəzifə ailələrin üzərinə düşür.
Uşaqlar arasında artan rəqəmsal asılılıq ilə yanaşı, rəqəmsal sui-istifadə təhlükənin astanasındadır. Bir çox ibtidai sinif uşaqları TikTok, Instagram, YouTube, WhatsApp və Facebook kimi proqramlardan istifadə etsə də, "Uşaqların Onlayn Məxfiliyinin Qorunması Aktı"na (COPPA) uyğun olaraq bu tətbiqlərdə hesab açmaq üçün 13 yaş həddi var. Mütəxəssislər isə son vaxtlar sosial şəbəkələrdə və onlayn yayım platformalarında uşaqlar üçün uyğun olmayan məzmunların artmasından narahat olduqlarını bildirirlər.
Seksual xarakter daşıyan obyekt və görüntüləri gündəmə gətirən “Rəqəmsal dünyada valideyn olmaq” kitabının müəllifi Orhan Toker sosial media hesabında ailələrdən gələn şikayətləri paylaşıb, uşaqları gözləyən təhdidləri açıqlayıb.
Toker, 2-7 yaş arası uşaqların izlədiyi "Calliu"da 2 qadının evləndiyi səhnə ilə yanaşı, bir uşaq paylaşma saytında 'homoseksual olmaq normaldır' adlı videonun yayımlandığını, "Hörümçək adam"ın hamilə görünüşündə məzmunların təqdim edilməsini gündəmə gətirib. Bundan əlavə, Roblox adlı məzmun prodüserinin də orgy oyun məzmunu yüklədiyini açıqlayan Toker, "Möcüzəli Uğur Böcəyi" cizgi filminin 2-ci sezon 7-ci epizodunda uşaqlar üçün uyğun olmayan məzmunun olduğunu da açıqlayıb.
Yazar Orhan Toker şəxsi sosial media hesabından etiraz etdiyi nalayiq məzmun nümunələrini paylaşıb.
Ailələrin sosial şəbəkələrdə və onlayn yayım platformalarında uşaqlara aid məzmunlara çox diqqətli olması lazım olduğunu deyən Sosial Media və Rəqəmsal Təhlükəsizlik Təhsili Araşdırma Mərkəzi (SODİMER) sədri Prof. Dr. Levent Eraslan isə pornoqrafik görüntülər, şiddət, yaşa uyğun olmayan məzmun, zorakılıq və zorakılıq kimi hərəkətlərin uşaqların sevdiyi oyun və ya film personajları adı altında təqdim edildiyini işarə edərək ailələrə xəbərdarlıq edib.
Uşaqların aşağılayıcı ifadələr işlətməsi, zorakılıq etməsi, özünə və ya başqalarına zərər verməsi, davranışlarda gündən-günə aqressiyanın artdığını bildirən Prof. Dr. Eraslan ailələrə belə tövsiyələr verib:
"İlk növbədə, uşaqların kriminal saat qurşağında onlayn olmadığından əmin olun. Bu, uşaqlar üçün ən təhlükəli vaxtlardır və valideynlər tərəfindən daha az nəzarət və aşkarlama olur. Ailələr övladlarının hansı növ məzmuna baxdıqlarına dair YouTube və digər platformalarda tarixi qeydlərini nəzərdən keçirməlidirlər"
Övladlarının abunə olduğu kanalların valideynlər tərəfindən idarə olunması və valideynlərin sözügedən kanallara abunə olması təklifini irəli sürən Prof. Dr. Eraslan, ailələrin YouTube və digər hesablarında övladlarının doğum ilinin doğru olub olmadığını yoxlamalarını tövsiyyə edib. Doğum ilinin daha böyük bir yaş olaraq qeyd edilməsi bəzi filtrlərin sıradan çıxmasına səbəb olduğunu bildirən mütəxəssis, "sosiallaşmaqda çətinlik və özünə qapanmaq ciddi qəbul edilməlidir" ifadələrini işlədib.
Uşaq və Gənclik Psixiatrı Dos. Dr. Veysi Çeri yeganə qoruyucu vasitənin ailələrin əlində olduğunu vurğulayıb. Rəqəmsal platformalardakı məzmun səbəbiylə həftədə 3 ailənin qapısını döydüyünü sözlərinə əlavə edən Dos. Dr. Çeri, "Son zamanlar uyğunsuz məzmun səbəbiylə psixologiyası pozulan bir çox uşaqla rastlaşırıq. Rəqəmsalda uyğun olmayan məzmunun oyun olduğunu düşünən uşaqlar, məktəbdə və ya dostları ilə birlikdə olarkən də oxşar davranışlar göstərirlər. Psixiatr valideynlərin uşaqlarını nəzarətsiz ekran qarşısında qoymamalı olduğunu da qeyd edib.
Milyonlarla məzmun paylaşımının olduğu virtual dünyanın risklərinə qarşı ailələrə xitab edən Dos. Dr. Çeri xəbərdarlıqlarını belə sıralayır:
"Azyaşlı uşaqlarınızı ekran qarşısında tək qoymayın. Hətta Youtube Kids platformasında da çoxlu uyğunsuz məzmunlarla rastlaşırıq.
Uşaq və Ailə Rəhbərliyi Dərnəyi İdarə Heyətinin üzvü, Ailə və Cütlük Terapevti Gamze Kalkanlı deyir ki, xüsusilə şiddət və cinsi məzmunlu yersiz paylaşımlar sosial öyrənmə yolu ilə uşaqlarda zorakılığın artmasına səbəb olur.
Ailələrin övladlarının texnologiyadan istifadəsinə ciddi nəzarət etməsinin vacibliyini vurğulayan Kalkanlı, “Təəssüf ki, valideynlər uşaqlarını başlarından etmək üçün çox vaxt onların əllərində telefon və ya pult verirlər. Günlərlə otağından çıxmayan, ailəsi ilə ünsiyyəti bitən uşaqlarla rastlaşırıq. Buna görə də ailə daxilində ünsiyyət və qarşılıqlı əlaqə çox vacibdir. Bununla belə, sui-istifadə ehtiva edən çoxlu məzmun var. Ekranda uyğun olmayan görüntülərə baxan uşaqlar eyni hərəkətləri etmək istəyirlər.
Mənbə: Haber Global
