SIPRI: Dünyada yeni nüvə silahı təhdidləri dövrü başlayıb
Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutu (SIPRI) silah nəzarəti sazişlərinin ciddi şəkildə zəiflədiyi indiki dövrdə nüvə silahına sahib ölkələrin arsenalını yeniləməsi ilə dünyanın yeni bir nüvə təhdidi dövrünə daxil olduğunu açıqlayıb.
SIPRI-nin silahlanma, silahsızlanma və beynəlxalq təhlükəsizlik üzrə 2025-ci il hesabatı dərc olunub.
Hesabata əsasən, dünyadakı nüvə silahlarının təxminən 90%-nə sahib olan ABŞ və Rusiya başda olmaqla, nüvə silahına sahib ölkələr ötən il mövcud nüvə silahlarını təkmilləşdirib və yeni versiyalar əlavə ediblər.
SIPRI-nin hesabatında qeyd olunur ki, artan qlobal gərginliklər fonunda ABŞ, Rusiya, Böyük Britaniya, Fransa, Çin, Hindistan, Pakistan, Şimali Koreya və İsrail 2024-cü ildə həm mövcud silahlarını yeniləyib, həm də yeni versiyalarla arsenalını genişləndirib.
Hesabatda vurğulanır ki, bu ölkələrin əksəriyyəti ötən il intensiv modernləşdirmə proqramları həyata keçirib və bu da nüvə gücləri arasında yeni bir silahlanma yarışının başlaya biləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq doğurur.
SIPRI həmçinin silah nəzarəti sazişlərinin zəiflədiyi indiki dövrdə bu modernləşmə ilə birlikdə yeni təhlükəli bir dövrün başladığını bildirib.
İstifadəyə hazır nüvə silahlarının sayı artıb
Hesabata görə, dünyada hərbi istifadəyə hazır nüvə silahlarının sayı artıb.
2025-ci ilin yanvarına olan göstəriciyə əsasən, dünya üzrə ümumilikdə 12 min 241 nüvə başlığı mövcuddur və bunlardan təxminən 9 min 614-ü potensial istifadə üçün hərbi ehtiyatlarda saxlanılır. Bu göstərici 2024-cü ilin yanvarında 9 min 585 idi.
Bu 9 min 614 başlıqdan 3 min 912-si raketlərə və təyyarələrə yerləşdirilib. Bunlardan təxminən 2 min 100-ü demək olar ki, hamısı ABŞ və Rusiyaya məxsusdur və yüksək əməliyyat hazırlığı vəziyyətində saxlanılır.
İstifadəyə hazır nüvə silahlarının sayı artsa da, ümumi nüvə silahlarının sayı azalıb. Bu azalma ABŞ və Rusiyanın köhnəlmiş başlıqları ləğv etməsi ilə izah olunur.
SIPRI-nin hesabatında “Bu azalma tendensiyasının gələcəkdə əksinə çevrilməsi mümkündür. Çünki istifadədən çıxarılan başlıqların sökülməsi yavaşladığı halda, yeni nüvə silahlarının yerləşdirilməsi sürətlənməkdədir” deyə qeyd edilib.
Çinin nüvə silahlarının sayı 500-dən 600-ə yüksəlib
2025-ci il hesabatına əsasən, Çinin 2024-cü ilin yanvarında 500 olduğu təxmin edilən nüvə başlıqlarının sayı 2025-ci ilin yanvarında 600-ə çatıb.
ABŞ-ın ümumi nüvə başlıqları 5 min 328-dən 5 min 177-yə, Rusiyanın isə 5 min 580-dən 5 min 459-a enib. Çin isə 500-dən 600-ə, Hindistan isə 172-dən 180-ə yüksəlib.
Pakistanın 170, Şimali Koreyanın 50, Böyük Britaniyanın 225, Fransanın 290 və İsrailin 90 başlığa sahib olduğu təxmin edilir. Hesabatda bu rəqəmlərin təxmini olduğu qeyd edilib.
SIPRI-nin Kütləvi Qırğın Silahları Proqramının baş tədqiqatçısı qeyd edib ki, nüvə silahları ilə bağlı hərbi infrastrukturun hədəf alınması və üçüncü tərəfin dezinformasiyası ənənəvi qarşıdurmanı nüvə böhranına çevirə bilər.
