Arktikanın "Son Buz Sahəsi" gözlənildiyindən daha tez yox ola bilər
Yeni bir araşdırmaya görə, dünya istiləşdikcə buzun bütün il boyu qalacağı düşünülən "Son Buz Sahəsi" (LIA) gözləniləndən daha tez yox ola bilər.
Kanadanın "McGill" universitetinin rəhbərlik etdiyi tədqiqat İcma Yer Sistemi Modelindən istifadə edərək bölgənin daha ətraflı simulyasiyasını həyata keçirib. Xüsusilə, dəniz axınları, buz hərəkətləri kimi amillərin təsiri daha geniş şəkildə öyrənilib.
"McGill" universitetinin atmosfer alimi Bruno Tremblay "Bizim işimiz LİA-nın əvvəllər düşünüldüyündən daha tez yox ola biləcəyini göstərir" deyib.
Mərkəzi Şimal Buzlu Okeanı 2035-ci ildə mövsümi olaraq buzsuz qala bilər və yeni modelləşdirməyə görə, bu tendensiya başlayandan sonra "Son Buz Sahəsi"nin tamamilə yoxa çıxması 6-24 il ərzində baş verə bilər.
Əvvəlki hesablamalar daimi dəniz buzunun onilliklər ərzində qala biləcəyini proqnozlaşdırırdı. Ancaq yeni tapıntılar bu dövrü əhəmiyyətli dərəcədə irəli aparır.
Tədqiqatçıların fikrincə, bölgənin gələcəyi xüsusilə buzun hərəkətinə mane olan və daha qalın buzun yığılmasına imkan verən kritik ərazi olan şimal hissəsindən asılıdır.
Qütb ayıları, suitilər və il boyu buz örtüyündən asılı olan bir çox başqa növlər bu dəyişiklikdən mənfi təsirlənir. LİA-da dünyadakı qütb ayılarının dörddə biri yaşayır.
2019-cu ildə "Bizim Planet" sənədli filmində göründüyü kimi, buz itkisi morjların dəniz buzlarının itirilməsi nəticəsində qayalardan yıxılmasına səbəb olur.
Bundan əlavə, bölgədəki yerli xalqların dolanışığı təhlükə altındadır. Kanada hökuməti ərazinin bir hissəsini Tuvaijuittuq Dəniz Mühafizəsi Sahəsi (MPA) kimi təyin etsə də, yeni araşdırmalar hətta bu ərazinin ciddi risk altında olduğunu göstərir.
"McGill" universitetindən atmosfer alimi Madeleine Fol "Bu araşdırmalar qlobal istiləşmənin azaldılması ehtiyacını və "Son Buz Sahəsi"nin qorunmasının vacibliyini vurğulayır" deyib.
Araşdırmanın nəticələri "Communications Earth & Environment" jurnalında dərc olunub.
