BMT rəsmisi: Bakını nəticəsiz tərk edə bilmərik
BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının icraçı katibi Saymon Stil COP29-da yaradılan şəraitdən razılığını bildirib.
BMT rəsmisinin çıxışını təqdim edirik:
“Sizi COP29-da salamlamaq mənim üçün böyük şərəfdir.
Dr. Sultan Əl Cabirə və Əmirliyin Sədrliyinə fasiləsiz əməyə görə təşəkkür edirəm! Onlar estafeti sədr Babayevə və Azərbaycana təqdim edirlər, mən onlara bizim üçün gözəl şərait yaratdıqlarına görə minnətdarlığımı bildirirəm.
Belə çətin anlarda, çətin sınaqlar qarşısında mən ümid və arzulara qapılmıram. Mən insan ixtirasından və qətiyyətindən, məqsədlərimizə çatana qədər yıxılmaq və təkrar qalxmaq qabiliyyətimizdən ilham alıram. Gördüyünüz fotoda yanında dayandığım qadın Karriaku adasındakı qonşum Florensiyadır. Bu ilin iyul ayında biz onun evindən qalan bu yerdə idik. 85 yaşı olan Florensiya təkcə bu il sürətli iqlim dəyişikliyindən təsirlənən milyonlarla insandan biridir. O, diqqətini ailəsi və cəmiyyəti üçün güclü olmağa yönəltmişdi. Dünyanın hər ölkəsində Florensiya kimi insanlar var. Yıxıldı, amma yenidən qalxdı.
UNFCCC danışıqlar prosesi şiddətli iqlim böhranını həll edə biləcəyimiz və praktiki addımlar atmaq üçün bir-birimizi məsuliyyətə cəlb edə biləcəyimiz yeganə forumdur. Biz bilirik ki, bu proses işləyir. Bu olmasaydı, bəşəriyyət 5 dərəcə qlobal istiləşmə yolunda olardı.
Bu platformada biz hər il bu “tapmacanın” xüsusi hissələrini müzakirə edirik. Bu, Florensiyanın qonaq otağında baş verənlərdən uzaq bir dünya kimi görünə bilər. Ancaq biz bütün ölkələrdə həyatları və dolanışıq vasitələrini məhv etməyə davam edə bilmərik, buna görə də gəlin, nəticə əldə edək!”
Saymon Stil istehlak və enerji xərclərinin, ölkələrin iqtisadi cəhətdən rəqabətsiz olmasına, o cümlədən insan itkisi ilə nəticələnəcək qlobal qeyri-sabitliyə diqqət çəkib:
“Bu böhran dünyadakı hər bir insana bu və ya digər şəkildə təsir edir. Və mən, heç kim kimi, yeganə iqlim sammitinin bütün ölkələrin ehtiyac duyduğu tammiqyaslı transformasiyanı təmin edə bilməməsindən məyus oluram.
Ərzaq və enerji xərclərinizin daha da artmasını istəyirsiniz? Ölkənizin iqtisadi cəhətdən rəqabətsiz olmasını istəyirsiniz? Həqiqətən qiymətli insanların itkisi ilə nəticələnəcək daha çox qlobal qeyri-sabitlik istəyirsiniz?
Əgər bu suallara cavablarınızdan ən azı biri mənfidirsə, məhz burada tərəflər bu xaosdan çıxış yolu tapmalıdırlar. Ona görə də burada, Bakıda biz yeni qlobal iqlim maliyyəsi hədəfi ilə bağlı razılığa gəlməliyik.
Əgər dünya ölkələrinin ən azı üçdə ikisi tullantıları tez bir zamanda azalda bilmirsə, o zaman bütün ölkələr bunun əvəzini ağır ödəyəcək. Əgər ölkələr təchizat zəncirlərində davamlılığı qura bilməsələr, bütün qlobal iqtisadiyyat zərər görəcək. Heç bir ölkə bundan sığortalanmayıb.
Beləliklə, iqlim maliyyəsinin xeyriyyəçilik olduğu fikrindən imtina etməliyik. İddialı yeni iqlim maliyyəsi hədəfi hər bir ölkənin, o cümlədən ən böyük və ən zəngin ölkələrin maraqlarına cavab verir. Ancaq bir məqsədlə razılaşmaq kifayət deyil. Biz bütün qlobal maliyyə sistemində islahatlar aparmaq üçün daha çox iş görməliyik. Ölkələri çox ehtiyac duyduqları büdcə çevikliyi ilə təmin edin”.
BMT rəsmisi vurğulayıb ki, Bakıda Paris Sazişinin 6-cı maddəsi üzrə razılaşmanı tamamlamaqla beynəlxalq karbon bazarlarının işinə başlanmalıdır:
“Dubayda razılaşdırılmış məqsədlərin praktikaya çevrilməsini təmin etmək üçün iqlim dəyişikliyinin azaldılması istiqamətində irəliləməliyik. Qlobal orta temperaturun 1,5 dərəcə ilə məhdudlaşdırılması məqsədinin əlçatmaz olmasına imkan verməməliyik. Hətta temperatur yüksəlməyə davam etsə belə, razılaşmalarımızın icrası bu prosesi geri çevirməli olacaq. Təmiz enerji və infrastruktura investisiyalar 2024-cü ildə iki trilyon dollara çatacaq. Bu, mədən yanacaqlarından demək olar ki, iki dəfə çoxdur. Təmiz enerjiyə və iqlimə davamlılığa keçid qarşısıalınmazdır. Bizim vəzifəmiz bu prosesi sürətləndirmək və onun mühüm faydalarından bütün ölkələrin və bütün xalqların faydalanmasını təmin etməkdir. Biz iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma göstəriciləri ilə bağlı razılığa gəlməliyik. Ölçülməyəni dəyişmək mümkün deyil. Biz iqlimə davamlılıq yaratmaq yolunda olduğumuzu bilməliyik. Biz, həmçinin, itki və ziyana görə maliyyə və texniki dəstək üçün yeni mexanizmlər hazırlamağa davam etməliyik.
Təsadüfi qərarlar verə bilmərik. Bu il təqdim ediləcək ikiillik şəffaflıq hesabatları bizə əldə etdiyimiz irəliləyişlər və aradan qaldırılmalı olan boşluqlar haqqında daha aydın təsəvvür yaradacaq”.
Saymon Stil 2025-ci ildə planlaşdırılan layihələrdən də bəhs edib:
“Gələn il bütün ölkələr üçüncü nəsil milli iqlim planlarını – MDM-ləri (Milli Müəyyən edilmiş töhfələr) təqdim edəcəklər. Hazırlanmasında və yayılmasında ölkələrə dəstək olmaq üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası ilin sonundan gələn ilin sentyabr ayına qədər davam edəcək İqlim Planı kampaniyasına başlayacaq.
Bu təşəbbüs iqlim danışıqları prosesinin bütün iştirakçılarının hərəkətlərini səfərbər edəcək və BMT Baş katibinin və növbəti iqlim sammitinin prezidenti Braziliyanın səyləri ilə əlaqələndiriləcək. Eyni zamanda, 2025-ci ildən yenidən İqlim Həftələri keçirməyə başlayacağıq.
Onlar bizim danışıqlar prosesimizlə və onun nəticəsində əldə edilməli olan nəticələrlə daha sıx bağlı olacaqlar. Katiblikdə biz əlimizdə olanlarla yorulmadan işləməyə davam edəcəyik, eyni zamanda bizdən getdikcə daha çox tələb olunanları çatdırmaq üçün hansı maliyyələşdirməyə ehtiyacımız olduğunu aydınlaşdıracağıq. Son bir neçə il ərzində biz irəliyə doğru bir sıra tarixi addımlar atmışıq. Biz əhəmiyyətli nəticələr əldə etmədən Bakını tərk edə bilmərik. Tərəflər bu məqamın əhəmiyyətini dərk edərək, buna uyğun hərəkət etməlidirlər. COP29-da qətiyyət və bacarıq göstərin. Bizə bütün tərəflərin əvvəldən razılığa gəlməyə çalışması və nəyə qadir olduğunu göstərməsi lazımdır. İndi qlobal əməkdaşlığın iflasa uğramadığını nümayiş etdirməyin vaxtıdır. O, zərbənin qarşısını şərəflə alır. Beləliklə, gəlin, əlimizdən gələni etmək üçün birlikdə çalışaq!
Təşəkkür edirəm!”
