Beynəlxalq Kosmik Stansiyada zəhərli çirklənmə səviyyəsi Yerdəki bir çox evlərdən daha yüksəkdir
Beynəlxalq Kosmik Stansiyada (BKS) zəhərli çirklənmə səviyyəsi bir çox ABŞ və Qərbi Avropalıların evlərindəkindən yüksəkdir.
ISS hava filtrlərindən alınan toz nümunələrində zəhərli çirkləndiricilərin konsentrasiyası bir çox amerikalıların və Qərbi Avropalıların evlərindəki zibil tozunda olandan daha çox olduğu aşkar edilib.
Birmingem Universitetinin Ətraf Mühit Kimyası üzrə dosenti Stuart Harrad, tapıntıların gələcək kosmik stansiyaların ilkin mərhələlərində diqqətli material seçimi və yaşayış yerlərinin dizaynı və tikintisi vasitəsilə bir çox çirkləndirici mənbələri aradan qaldırmağa imkan verəcək məlumatları ehtiva etdiyini deyib.
Harrad qeyd edib ki, bu çirkləndiricilərin konsentrasiyası bir çox ABŞ və Qərbi Avropa evlərindəki konsentrasiyaları aşsa da, bu səviyyələr adətən Yerin ölçüləri daxilindədir.
Eyni zamanda ISS tozunda polibromlu difenil efirlər (PBDE), heksabromosiklododekan (HBCDD), bromlu alov gecikdirici (BFR), orqanofosfat efirləri (OPE), polisiklik aromatik karbohidrogenlər (PAH), perfluoroalkil və polifloralkil (polifloralkil) B maddəsi (polifloralkil) ) kimi zəhərli çirkləndiricilər olduğu ortaya çıxıb.
Tədqiqatçıların sözlərinə görə, PCB-lərə əlavə olaraq, bəzi növ PBDE, PFAS və HBCDD Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı Stokholm Konvensiyasına əsasən davamlı üzvi çirkləndiricilər kimi təsnif edilir.
Bəzi PAH-ların insanlar üçün "kanserogen" kimi təsnif edildiyi və bəzi OPE-lərin Avropa Kimya Agentliyi (ECHA) tərəfindən məhdudlaşdırılması üçün qiymətləndirilir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, BFR və OPE bir çox ölkədə elektrik cihazları, bina izolyasiyası, mebel parça və köpük kimi məhsullarda yanğına qarşı istifadə olunur.
PAH-nın karbohidrogen yanacaqlarının yanması nəticəsində əmələ gəldiyini bildirən tədqiqatçılar PCB-lərin bina və pəncərə mastikləri və elektrik cihazlarının istehsalında istifadə edildiyini deyiblər.
Araşdırmada İSS-in içindəki havanın saatda 8-10 dəfə dövr etdiyi vurğulanıb və sistemin karbon qazı və iz miqdarda qaz halında olan çirkləndiriciləri təmizləyərkən bəzi kimyəvi maddələri nə dərəcədə təmizləyə biləcəyi məlum deyil.
Araşdırma "Environmental Science and Technology Letters" jurnalında dərc olunub.
